SAĞLIKLI GIDA İÇİN İLK ADIM: TARIMDA REÇETELİ İLAÇ DÖNEMİ

Tarım ve Orman Bakanlığı, zirai ilaç (Pestisit) kullanımında yeni bir dönemi başlatıyor. Bakan İbrahim Yumaklı’nın açıkladığı B-REÇETE sistemi ile pestisitler artık eczanelerde ilaç alınır gibi reçeteyle satılacak. Amaç; üreticinin ihtiyacı kadar ilacı alması, fazlasını kullanmaması, böylece hem çevreye hem de insan sağlığına olan zararların azaltılması.

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, zirai ilaç kullanımında yeni bir döneme geçileceğini belirterek, “Bitki Reçetesi (B-REÇETE) uygulamasını başlatıyoruz. Üretici zirai ilacı artık istediği kadar alamayacak, her bitki için reçete yazılacak. Pestisitler, eczanelerden ilaç alınır gibi reçeteyle temin edilecek. Tarlanın ihtiyacı 10 birimse, 15 birimlik ilaç alınamayacak. Ürüne uygun ilaç, uygun dozda verilecek. Uygulamaya pilot bölgelerde başlayacağız, ardından tüm illerde hayata geçireceğiz” dedi.

Zirai ilaçların reçete ile satılması ile ilgili husus 2008-2009 yıllarında da gündeme gelmişti. 

Ancak bugüne kadar resmi olarak uygulanamadı.

Bilindiği gibi 2009’da yayımlanan Bitki Sağlığı ve Karantina Yönetmeliği ile AB’ye uyum sürecinde bitki sağlığı hizmetleri yeniden düzenlendi.

2011 yılından sonra o zamanki adı ile Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın yeniden yapılandırılması ile birlikte, tarımsal hizmetlerde önemli değişiklikler yapıldı. Bu dönemde bitki sağlığı hizmetleri de köklü bir dönüşüme uğradı. 

Taşra teşkilatında İl ve İlçe Müdürlükleri altında “Bitkisel Üretim ve Bitki Sağlığı Birimleri” kuruldu.

Zirai karantina uygulamaları,

Bitki pasaport sistemi (AB uyumlu),

Entegre mücadele ve biyolojik mücadele teşvikleri,

Pestisit kullanımının kontrolü, reçete uygulamaları,

Zararlı organizmaların yayılmasının önlenmesi,

Çiftçi kayıt sistemiyle bağlantılı hastalık–zararlı kayıtlarının tutulması

Bitki Koruma Ürünlerinin Reçeteli Satışı uygulaması gibi hususlar ile güçlendirildi.

Ulusal Bitki Sağlığı Programı yürürlüğe girdi.

Yine;

Bitki sağlığı alanında görev yapan teknik personele yeni yetki ve sorumluluklar verildi.

Reçeteli ilaç satışı;

Tarımda kullanılan Pestisitlerin amacı dışında kullanılmaması, fazla doz uygulanarak çevreyi kirletmemesi yine insan sağlığına olan zararlı etkilerinin ortadan kaldırılması açısından çok doğru bir adım. İnşallah arzu edilen amaca yönelik olarak uygulanır ve başarılı olur. Temennimiz bu yöndedir. 

Zirai ilaçlar; hastalık ve zararlılar arasında var olan doğal dengeyi bozabilir, zehirlenmelere neden olabilir, doğal düşmanlara (faydalı böceklere) zarar vererek zararlıların artmasına neden olabilir. Toprağa, havaya, suya karışarak çevre kirliliğine yol açabilir. Hastalık, zararlı ve yabancı otlar zamanla dayanıklılık kazanarak ilaçların etkisiz olmasına neden olabilir. Ürünlerde kalıntı bırakarak iç ve dış ticarette sorun yaratabilir, ilaç fiyatlarının yüksek olması nedeniyle ürünün maliyetini artırabilir. Bal arıları, tozlayıcı arılar, kuşlar, balıklar ve suda yaşayan diğer canlıları olumsuz yönde etkileyebilir. Gelişigüzel ve yoğun olarak yapılan ilaçlamalar sonucunda zararlar daha da artabilir.

Bitkisel üretim yaparken, istenen verim ve kalitede sağlıklı ürün elde etmek için sadece kimyasal mücadeleye başvurmanın olumsuz sonuçları, pestisitlerin tehlikeleri nedeniyle artık tüm dünya ülkeleri tarafından kabul edilmektedir. Dünyada pestisit kullanımının azaltılması yönünde önemli çabalar mevcuttur.

Bu yüzden Avrupa Birliği Komisyonu, Yeşil Mutabakat adı altında hem AB üyesi ülkeler hem de AB ile ithalat ve ihracatı olan yakın ülkeler için bu mutabakatı zorunlu hale getirmiştir. Bu kapsamda 2030 yılına kadar pestisitlerin yüzde 50 oranında ve gübrelerin de yüzde 20 civarında azaltılması hedeflenmektedir.

Yine AB, dünyadaki en yüksek gıda güvenliği standartlarından birine sahiptir. Bu durum büyük ölçüde gıda ve yemi güvenli tutmak için yürürlükte olan sağlam AB mevzuatı sayesindedir.

Bilimsel araştırmalar, pestisitlerin sadece üreticiyi değil, tüketiciyi de tehdit ettiğini ortaya koyuyor:

Çocuklarda bağışıklık ve sinir sistemi gelişimini bozabiliyor.

Prostat, lösemi, lenfoma, akciğer, kolon ve yumurtalık kanserleri ile ilişkisi bilimsel olarak kanıtlanmış durumda.

Zirai ilaçların zararlı etkileri;

Sadece üretimi değil; aynı zamanda ihracat pazarlarımızı ve ülkemizin ekonomik itibarını da ilgilendiriyor.

B-REÇETE Ne Getirir?

Yeni sistemde çiftçi bayiden istediği kadar ilaç alamayacak. Hangi ürün için, hangi zararlıya karşı, hangi dozda ilaç kullanılacağı bir uzman tarafından yazılacak. Fazlası alınamayacak.

Teoride son derece doğru. Çünkü fazla ilaç hem doğayı kirletiyor hem de çiftçinin cebini boşaltıyor. Ancak uygulamada kritik sorunlar karşımıza çıkıyor:

Muhtemel sorunlar:

Kim reçete yazacak? Teşkilatlarda bu konuda sahasında uzmanlaşmış yeteri kadar ziraat mühendisi ve danışman varmı?

Geçmişte reçeteli satış sistemi başlamış ama sürdürülememişti.  O günlerde ortaya çıkan aksaklıkların tekrarlanmaması için gerekli olan önlemler alındımı?

Burada en kritik nokta, altyapı ve uzman eksikliği.

Pestisitlerin reçeteli satışında; reçete yazdıracak üreticinin Bakanlığın resmi kayıt sisteminde yer alan sistemlerinden (ÇKS, vb) birisine mutlak kayıtlı olma şartı aranacağı ifade ediliyor. Kayıtlı olamayan üretim parselleri ile ilgili uygulama nasıl olacak.?

Antalya, Adana, Konya gibi tarım bölgelerinde mühendis sayısı görece fazla olsa da Doğu Anadolu ve İç Anadolu’nun birçok ilinde ciddi açık olduğu bilinmektedir.

Uygulama öncesi konunun aktörleri ile (Teşkilat, Bayi, Firma, Meslek odaları) Gerekli çalışma ve iş birliği yapıldımı.?

Bayiler ve firmaların sahadaki en etkin aktörler oldığu bir gerçektir.

Saha denetimi için imkanlar (Araç, Eleman) yeterli mi? 

Eğer bu ve buna benzer sorunlar giderilemezse, B-REÇETE uygulamasında başarı şansı tartışılır. 

Pestisitler sadece tarımsal bir mesele değil; bir halk sağlığı ve gelecek nesillerin yaşam hakkı sorunudur. Bakanlığın attığı bu adım ço önemli ama tek başına yeterli değil.

 Etkin bir uygulama için: Yukarıda dile getirilen hususların titiz bir çalışma ile takibi gereklidir. 

Unutmayalım: Sağlıklı gıda, sağlıklı toplum demektir. Pestisitler konusunda atılan her adım, yalnızca bugünü değil, yarını da korumak içindir.