İslâm’da Çocuk Hakları (1)

Peygamberimiz, hangi çocuğunuz sebebiyle rızıklanacağınızı bilemezsiniz buyurarak çocuğun rızkı ile geldiğini ve çocuğun ebeveyni için bereket vesilesi olduğunu beyan eder. Özellikle kız çocukları rızık konusunda bereket vesilesidirler.

Bir adı da Hak olan, her hak sahibine hakkını veren, haksızlık yapanları şiddetle kınayan ve uyaran Kur’an çocuk hakları konusunda da çok önemli düzenlemeler yapar. İslâm’ın bu düzenlemelerini şu maddelerde özetleyebiliriz:

1. Cinsiyetine bakılmaksızın her çocuk insan olarak eşittir. Kur’an, daha doğum anında çocukların cinsiyeti sebebiyle ayrım yapan, kız çocuğu istemeyenleri şiddetle uyarır:

Aralarından birine bir kızı olduğu müjdelendiği zaman içi gamla dolarak yüzü simsiyah kesilir. Kendisine verilen kötü müjde yüzünden, halktan gizlenmeye çalışır; onu utana utana tutsun mu, yoksa toprağa mı gömsün? Böyleleri ne kötü hükmediyorlar! (Nahl, 16/58-59)

Ama Rahman olan Allah'a isnat ettiği kız evlat kendilerinden birine müjdelenince, o kimsenin içi gayzla dolarak yüzü simsiyah kesilir. (Zuhruf, 43/17)

Kız çocuğun hangi suçtan ötürü öldürüldüğü kendisine sorulduğu zaman hali nice olur!                (Tekvîr, 81/8-9)

Sanılanın aksine Kur’an’ın indiği sırada Arabistan’da görülen kız çocuklarını diri diri toprağa gömme olayı, çok yaygın bir uygulama değildi. Kur’an öncesi cahiliye toplumunda birkaç kabilede var olan bu zalimce gelenek sebebiyle parmak sayısını geçmeyecek kadar kız çocuğu katledilmişti.

İslâm öncesi Mekke’de az da olsa bazı kabileler, ilerde ahlâksızlık yapar da ailemiz için âr olur, savaşta esir olur da utanç vesilesi olur, para kazanamaz bize maddî yük olur gibi basit sebeplerle kız çocuklarını diri diri toprağa gömmekte idiler. Buna rağmen Kur’an, tehditkâr ifadeleriyle bu olayın vahametine dikkatleri çekmiştir. Gerçek anlamda rızık verenin Yüce Allah olduğunu belirterek rızık endişesi ile çocukları katletmeme emrini vermiştir:

Yoksulluk korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin, sizin ve onların rızkını veren Biziz! (Enâm, 6/151)

Çocuklarınızı yoksulluk korkusuyla öldürmeyin. Biz onlara da size de rızık veririz. Onları öldürmek, şüphesiz büyük bir günahtır. (İsrâ, 17/31)

Çocukların ilerde büyürler de bizim sahip olduğumuz makam mevkilere sahip çıkarlar gibi bir takım endişelerle öldürülmesi Firavun ve cahiliye dönemi âdetlerindendir. Çünkü cahiliye insanı, gelecek endişesiyle özellikle kız çocuklarını katlediyordu, Firavun ise gelir makamıma oturur diye yeni doğan tüm erkek çocukları öldürtüyordu.

Çocuğun kız yahut erkek olması anne babanın elinde olan bir şey değildir. İnsanın kendi iradesi ile gerçekleşmeyen bir şey ise, övünme yahut yerilme sebebi olamaz. Bu konudaki ilahî uyarı şöyledir:

Göklerin ve yerin hükümranlığı Allah’ındır. Dilediğini yaratır, dilediğine kız çocuk, dilediğine de erkek çocuk verir. Yahut hem kız hem erkek çocuk verir, dilediğini de kısır kılar. O, bilendir, her şeye Kadir'dir. (Şura, 42/49-50)

Bu yüzden Peygamberimiz, çocuğu dünyaya gelen bir kimseye çocuğunun kız mı yoksa oğlan mı olduğunu sormaz, anne ve çocuğun sağlıklı mı olduğunu sorar, olumlu cevap alınca da bereket duasında bulunurdu.

Yine peygamberimiz, hangi çocuğunuz sebebiyle rızıklanacağınızı bilemezsiniz buyurarak çocuğun rızkı ile geldiğini ve çocuğun ebeveyni için bereket vesilesi olduğunu beyan eder. Özellikle kız çocukları rızık konusunda bereket vesilesidirler.

Peygamberimizin kızı vesilesiyle neslinin devam etmesi ve onun kızlarına olan özel ilgi ve sevgisi de bu konudaki yanlış değerlendirmelere verilen en anlamlı cevaptır. Şimdi tam da burada çocuklarımızın doğumlarındaki düşünce ve tavırlarımızı test edelim!

2. Çocuğun helâl rızıkla beslenme hakkı vardır. Anne baba yahut maiyetindeki çocukları büyütüp beslemekle yükümlü olan veliler, çocukları helâl rızıklarla besleyip büyütmelidirler. Ne kendileri haram yemeli, ne de çocuklarına haram yedirmelidirler. Aksi takdirde haram lokmalarla yetişip büyüyen haramzadeler hem kendilerinin, hem de başkalarının başına belâ olacaklardır. Burada büyüklerin haram kazançlarının ceremesini niçin küçük çocuklar çeksin, şeklinde bir itiraz ileri sürülebilir. Elbette bu konuda büyükler sorumludurlar, ancak haramlar da bir hastalık virüsü gibi yedirene zarar verdiği gibi, yedirilene de zarar verebilmektedir.

3. Çocuğun güzel isimle isimlendirilme hakkı vardır. İsim, çocuğun şahsiyetinin oluşmasına etki eden en temel hususlardandır. Kültürümüzde birine kırk gün deli dersen deli, veli dersen veli olur şeklinde bir deyim vardır. Gerçekten de isimlerin, müsemmaya etkileri vardır. Bunun için çocuklarımıza isim verirken son derece seçici olmalıyız. Her şeyden önce çocuğa konulacak isim anlamı açık olan ve güzel çağrışımları olan bir isim olmalıdır. İslam tarihi ve kültürünü hatırlatan bir isim olmalıdır. Söylendiğinde güzel hatıraları çağrıştıran bir isim olmalıdır. Telaffuzu kolay bir isim olmalıdır. Yanlış telaffuz edilebilecek, yanlış çağrışımlara sebep olabilecek isimlerden uzak durulmalıdır.