BASİT USULDE VERGİLENDİRİLEN MÜKELLEFLER BEYANNAME VERMEYECEKLER

Ticari kazançlar genel olarak gerçek usul ve basit usul olmak üzere iki şekilde vergilendirilirler. Gerçek usulde vergilendirilen birinci sınıf ve ikinci sınıf tacirlerin, bilanço usulü veya işletme hesabı usulüne göre tespit ettikleri ticari kazançlarını takip eden yılın Mart ayının 1. gününden ile 31. gününe kadar beyan etmeleri ve beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinin birinci taksitini 31 Mart’a, ikinci taksitini ise 31 Temmuz’a kadar ödemeleri gerekmektedir. Basit usule tabi mükellefler ise artık yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecek ve gelir vergisi ödemeyeceklerdir. Bu durum vergisel bir yenilik olup önce basit usul mükelleflerin hangi şartları sağlamaları gerektiğini, özelliklerini, sayılarını, bütçe gelirleri içinde teşkil ettikleri ağırlığı ve hangi mükelleflerin bu usulden yararlanamayacaklarını sırasıyla inceleyelim.

Basit Usule Tabi Olmanın Şartları

Kazancı basit usulde tespit olunan ticari kazanç sahiplerinin; işinin başında bilfiil bulunması, ödediği işyeri kirasının yıllık tutarının kanunen belirlenen sınırı (2021 takvim yılında büyükşehir belediye sınırları içinde 12.000 TL, diğer yerlerde 7.600 TL) aşmaması ve ticari, zirai, mesleki kazancı sebebiyle gerçek usulde vergilendirilmemesi gerekmektedir. Ayrıca, küçük işletme sahibi/esnaf olarak kabul edilen basit usul mükelleflerin yıllık alım-satım tutarlarının ve hasılatlarının da yine kanunisınırları (2021 takvim yılın yıllık alım tutarı 150.000 TL, yıllık satış tutarı 240.000 TL, gayrisafi iş hasılatı 76.000 TL) aşmaması da gerekmektedir. Belirttiğimiz bu şartların bir bütün olarak sağlanması halinde ticari kazançların basit usulde vergilendirilmesi mümkündür.

Basit Usulde Vergilendirilmenin Özellikleri

Basit usule tabi ticari kazanç sahiplerine getirilen en büyük avantaj, 26.10.2021 tarih ve 31640 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan 7338 sayılı Vergi Usul Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Gelir Vergisi Kanununa eklenen Mükerrer 20/A maddesi ile olmuştur. Bu madde uyarınca 2021 takvim yılı kazançları da dahil olmak üzere yukarıda belirttiğimiz şartları sağlayan bu mükellef grubu, artık yıllık gelir vergisi beyannamesi vermeyecekler ve gelir vergisi ödemeyeceklerdir. Getirilen bu kazanç istisnasından önce bu mükellefler, her yıl elde ettikleri ticari kazançlarını takip eden yılın Şubat ayının son gününe kadar beyan edip, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisini ise Şubat ayının son günü ve Haziran ayının son günü olmak üzere iki eşit taksitte ödemekteydiler. Bununla birlikte; basit usule tabi mükellefler defter tutmaz, geçici vergi ödemez ve tevkifat (stopaj) yapamazlar. Gelir vergisi tevkifatı yapamayan bu mükellefler, yanlarında çalıştırdıkları işçilerine ücret ödemesi yaparken veya kiraladıkları işyerleri için mülk sahibine ödeme yaparken vergi kesintisi yapmayıp anlaşılan tutarı doğrudan ilgililere öderler. Satışını yaptıkları emtialar ile ifa ettikleri hizmetler için KDV hesaplamayan basit usul mükellefler, her ay verilmesi gereken KDV beyannamesini de vermezler. Satın aldıkları mallar ve yararlandıkları hizmetler için yüklendikleri KDV’leri ise kazançlarının tespiti sırasında gider ya da maliyet olarak dikkate alırlar. İşletmelerinde kullandıkları sabit kıymetleri, kazançlarının tespiti sırasında gider olarak dikkate alamadıkları gibi bunlar üzerinden amortisman da ayıramazlar. Basit usule tabi olmayan diğer ticari kazanç sahipleri gibi satışları sebebiyle belge düzenlemek ve alışları için de belge istemek ve almak zorunda olan basit usul mükellefler bu belgeleri saklamak, muhafaza etmek ve yetkili mercilerce istenilmesi halinde ibraz etmek zorundadırlar.

Hangi Mükellefler Basit Usulden Faydalanamazlar?

Basit usule tabi olabilmenin tüm şartlarını sağlamalarına rağmen sarraflar ile kıymetli maden ve mücevherat alım satımı yapanlar, sigorta prodüktörleri, ilan ve reklam işleriyle uğraşanlar, gayrimenkul alım satımı yapanlar gibi bir kısım ticari kazanç sahipleri, belirttiğimiz bu usulden faydalanmaları mümkün değildir

Basit Usul Mükelleflerin Sayısı ve Vazgeçilen Gelir Vergisi Tutarı

Aralık 2021 itibariyle sayıları 836.871 olan basit usul mükelleflerin Ocak 2022 itibariyle sayılarında bir artış gerçekleşmiş ve bu sayı 838.128’e çıkmıştır. Memleketimiz Konya’da ise kazancı basit usulde tespit olunan ticari kazanç sahibi mükelleflerin sayısı 2022 yılının Ocak ayı itibariyle 21.448 kişidir. Sayıca bir hayli fazla olan basit usul mükelleflerden devletin her yıl tahsil ettiği gelir vergisi yaklaşık 235 milyon TL olup bu tutar her yıl tahsil edilen gelir vergisi toplamının sadece binde 1’i teşkil etmekteydi. Bütçe gelirleri içerisindeki payı az olmasına karşın sayıca büyük bir mükellef kitlesini teşkil eden basit usule tabi mükellefler, 2022 takvim yılından itibaren gelir vergisi beyannamesi vermeyecekler ve gelir vergisi ödemeyeceklerdir.

Kazancı belli bir tutarın altında olan ve sağlanması pek de kolay olmayan bir takım şartları yerine getirmeleri halinde yıllık beyanname vermeyecek ve gelir vergisi ödemeyecek olan bu mükellef grubunun, bir bütün halinde sağlamaları gereken kanuni şartları kaybetmeleri halinde bu durumu bağlı oldukları vergi dairesine bildirmeleri, kendilerinden tahsil edilmeyen gelir vergisinin cezalı olarak tahsil edilmemesi açısından önemli olduğu değerlendirilmektedir.