Prof.Dr. Ali ACAR

Şeker hastalığı gebeliklerin %6’sında görülür ve iki şekilde olabilir; gebelik öncesi var olan şeker hastalığı ve gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığı. Bunların çoğunu gebelikte oluşan şeker hastalığı oluşturur.

Şeker hastalığında bebekteki oluşan hastalığın nedeni annedeki kan şekeri yüksekliğine bağlıdır. Annede kan şekeri yükselmesi bebekte de yükselmeye neden olur ve gebeliğin son döneminde bebekte insülin salınımı artar ve bu da bebekte fazla kilo almaya, akciğer gelişiminde gecikmeye, bazı kalp hastalıklarına ve sinir sistemi hastalıklarına neden olur.

Gebelik öncesi var olan şeker hastalığı:

Şeker hastalığı olan kadınların mutlaka gebelik öncesi kadın doğum ve endokrinoloji doktoruna ve onun yönlendireceği diyetisyene kontrole gitmesi ve danışmanlık alması, bebekte sinir sistemi gelişimini desteklemek için folik asit desteği alması gerekmektedir.

Gebelik süresince düzenli kan şekeri takibi yaptırması, insülin tedavisi alanların ilaçlarını düzenli kullanmaları, 3 ana 3 ara öğün ve günlük ortalama 2400 kcal olacak şekilde diyetlerine uymaları gerekmektedir.

Gebelik öncesi şeker hastalığı olan gebeler hastanemizde yüksek riskli gebelik bölümünde takip edilmektedir. Hastalara son üç ayda yapılan ultrasonografi ile bebeğin kilo alımı değerlendirilmekte ve doğum şekline karar verilmektedir.

Gebelikte ortaya çıkan şeker hastalığı (Gestasyonel Diyabet):

Gebelikte oluşan şeker hastalığı aslında gebelik süresince gelişen karbonhidrat alımına vücudun intoleransıdır. Bütün gebelerde rutin olarak 24-28. haftalar arasında diyabet taraması yapılmaktadır. Hastanın bu test için aç gelmesine gerek yoktur. Önce 50 mg ağızdan glikoz yüklemesi yapıldıktan sonra 1. saatte kan şekerine bakılır. Eğer 140 mg/dl üzerinde ise 100 gr oral glikoz tolerans testi yapılır. Bu test için hasta en az 3 gün karbonhidrat alımını kısıtlamadan beslenmesini sürdürmelidir. Fiziksel aktivitesinde değişiklik yapmamalıdır ve en az 8 saat en fazla 14 saat açlıkta olmalıdır. Hasta açken, 100 gr glikoz verildikten sonra 1. 2. ve 3. saatlerde kan örneği alınır. Bu test sırasında hasta oturur pozisyonda olmalı ve sigara içmemelidir. Bakılan kan şekeri değerlerinden 2 ve daha fazlası sınırın üstünde çıktığında gebeliğe bağlı diyabet tanısı konur. 75 gr OGTT 50gr yükleme testi ve 100gr OGTT yerine tek başına kullanılabilir.75 gr glikoz içildikten sonra 1.saat ve 2.saat kan şekerine bakılır. Bu gebelere tanı konulduktan sonra hastanemizde yüksek riskli gebelik bölümünde takip edilir. Bu hastalar 36. haftaya kadar 1-2 haftada bir 36. haftadan sonra haftalık kontrollere gelmelidir.

Hastalar günde ortalama 2000-2200kcal /gün olacak şekilde 3 ana 3 ara öğün ile diyetisyen önerilerine uyularak beslenmelerine dikkat etmelidirler. Haftada 3-4 defa 20-30 dakikalık yürüyüş şeklinde egzersizler yapılmalıdır.

Diyetin etkinliğini değerlendirmek için açlık, yemekten sonra 1. ve 2. saat kan şekeri kontrolü yapılmalıdır. Açlık kan şekeri değeri 95mg/dl, yemekten 1. saat değeri 140 mg/dl, 2. saat değeri 120 mg/dl üzerinde olduğunda insülin tedavisi başlanabilir.

Doğuma kadar düzenli kontrollere gelinmelidir. 40 haftaya kadar doğum olmazsa haftada 2 defa NST değerlendirmesi yapılır, ultrasonografi ile bebeğin ağırlığı ve boyutu ölçülür. Ortalama ağırlık 4500 gr üzerinde olduğunda hasta sezaryenle doğum için değerlendirilir. Doğumdan sonra bebekte oluşabilecek kan şekeri düşüklüğü, kalsiyum düşüklüğü ve sarılık için gerekli önlemler yenidoğan doktorlarıyla birlikte alınır.

Gebelikte diyabet saptanan hastalar doğumdan sonra ilk 6 hafta içinde 75 gr oral glikoz tolerans testi ile tekrar değerlendirilir. 100 gr oral glikoz tolerans testinde olduğu gibi hastaya açken 75 gr glikoz verildikten sonra 1. ve 2. saat kan şekeri değerlerine bakılır. Eğer bu test normal sınırlarda çıkarsa 3 yıl aralıkla hasta açlık kan şekeri kontrolü yaptırmaları gerekmektedir. Bir gebelikte oluşan şeker hastalığının diğer gebelikte tekrarlama riski ` tır.