ENGELLİ PERSONEL İSTİHDAMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DETAYLAR

Kıymetli hemşehrilerim bu haftanın konusu engelli personel çalıştırırken dikkat edilmesi gereken tüm detaylar, engelli personel sayısı nasıl hesaplanacak, kimler engelli personel çalıştırmak zorunda, engelli personel nereden temin edilecek gibi hususlar, keyifli okumalar dileyerek başlayalım.

4857 sayılı İş Kanunu 30. Maddesi uyarınca, işverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç engelli,  kamu işyerlerinde ise yüzde dört engelli işçiyi meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.

Engelli çalıştırma yükümlülüğü yeter sayısı nasıl hesaplanır?

• İşverenin çalıştıracağı engelli işçi sayısı, aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri varsa, işyerlerinde bulunan toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

• İşçi sayısının tespitinde, belirli ya da belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan tüm işçiler dikkate alınır.

• Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve işyerindeki tam süreli çalışan işçi sayısına ilave edilir.

• Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.

• İşçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

Bir örnekle açıklamak gerekirse; işyerinde tam süreli çalışan 47 işçi olsun bu işyerinde haftalık çalışma süresi 20 saat olan 4 personel olduğunu varsayalım.

45 saat                                                    = 1 işçi ise

80 saat  (haftalık 20 saatx4 personel)     = 1,77 işçi yani 2 işçi eder (yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.) hesabından işyerinde 47 işçiye ilaveten 2 personel daha eklenerek 49 çalışan olduğu kabul edilir.

Hesaplamada kimler nazara alınmaz?

• 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik şirketleri ile kurumların kendi ihtiyacı için kurduğu güvenlik birimlerinde güvenlik elemanı olarak çalışan işçiler  engelli işçi sayısının tespitinde dikkate alınmaz. 

• Çalıştırılmakta oan engelli işçiler toplam işçi sayısının hesabında dikkate alınmaz.

 Engelli Personel nasıl temin edilir?

            Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü oldukları engelli işçileri İş-Kur aracılığıyla sağlar. Kurum aracılığı olmadan engelli istihdam eden özel sektör işvereni engellinin işe başlama tarihinden itibaren bu durumu en geç onbeş iş günü içinde İş-Kur’a bildirmesi ve tescil ettirmesi zorunludur. Kurum tarafından tescili yapılmayan işçi  engelli statüsünde değerlendirilmez. İşyerinin işçisi iken engelli duruma düşenlere öncelik tanınır.

Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek İş-Kurdan talep eder. Taleplerde, işyerinde yapılan işin gerektirdiği ağırlıklı vasıfların üstünde istihdamı zorlaştırıcı şartlar öne sürülemez.

Engelli statüsündeki işçi taleplerinde, işin niteliği gerektirmediği sürece, engellilik oranına üst sınır getirilemez ve engel grupları arasında ayrım yapılamaz

 Özel sektör işvereni, engelli açığını yükümlülüğün doğduğu andan itibaren otuz gün içinde karşılamak zorundadır. İş-Kur, özel sektör işvereninin engelli talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, başvuranlardan nitelikleri uygun engellileri durumlarını ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte işverenle görüştürür. İşveren bu görüşmeden itibaren engelli açığını, en geç on beş gün içinde, Kurum tarafından görüştürülenler ya da Kurum portalında kayıtlı diğer engelli iş arayanları bizzat seçerek veya kendi imkanlarıyla temin edeceği engelliler arasından karşılar. İşe alınanları ve alınmayanları, alınmayış nedenlerini de belirterek Kuruma bildirir.

Çalışırken özürlü olan ve iş akdi feshedilmeyenler için tescil talebinde bulunulması halinde gerekli belgelerine istinaden Türkiye İş Kurumunca o işçinin engelli olarak tescili yapılır.

Engelli personel hangi işlerde çalıştırılamaz?

Yer altı ve su altı işlerinde engelli işçi çalıştırılamaz. Ayrıca engelliler, sağlık kurulu raporunda çalıştırılamayacakları belirtilen işlerde çalıştırılamaz.

Engelli personel çalıştırmamanın cezası var mıdır?

Engelli istihdamı zorunluluğu tutulduğu halde gerçekleştirmeyen işverenlere 2025 yılında çalıştırılmayan her engelli için  aylık 30.081,00-TL idari para cezası uygulanmaktadır.

İş-Kur’dan resmen engelli işçi talep edildiği halde engelli personel temin edilemediğinin ispatı halinde cezai müeyyide uygulanmamaktadır.

Zorunlu olmadığı halde engelli personel istihdam eden işverene ödül verilir mi?

Hep cezalardan, zorunuluklardan söz ettik. Burada istihdam mecburiyeti bulunmadığı halde sosyal destek olmak amacıyla engelli personel istihdam eden işverenlere de

Zorunlu olmadığı engelli personel istihdamı halinde, işveren priminin tamamı teşvik olarak karşılanmaktadır.Buradaki detay da engelli personelin emekli olup yeniden çalışan olmaması noktasında toplanmaktadır.