ÇOCUKTA ÖZ BAKIM BECERİLERİNİN GELİŞİMİ

Öz bakım becerileri kendi ihtiyaçlarını kendisinin karşılayabildiği becerilerdir. Bu becerileri edinen çocuklar bir yetişkine ihtiyaç duymazlar.

Örneğin: El yüz yıkama-kurulama, kıyafetlerini giyebilme,  ayakkabılarını bağlayabilme, dişlerini fırçalayabilme, çatal kaşık kullanma, düğmelerini ilikleyebilme, eşyalarını-oyuncaklarını toplayabilme gibi.

Okul öncesi dönemde çocuklar birçok beceriyi öğrenmeye çalışırlar. Bu becerilerin gelişimi adım adım ilerler. Çocuklar bu dönemde anne babaya bağımlıdır. Önce gözlemlerler, sonra yardımla veya hatırlatmayla yapmaya çalışırlar. Kendi ihtiyaçlarını kendilerinin karşılayabilmesi onların kendi kendine yetebilen kişiler olmalarını sağlar. Bu becerileri geliştirmiş çocuklar okula daha çabuk uyum sağlar.

Öz Bakım Becerilerinin Kazandırılmasında Ailenin Rolü:

*Çocuklar ellerini bilinçli olarak kullanmaya başladıkları yaştan(2 yaş) itibaren yardımla yıkayabilirler.

*Çocuklar ellerini ve parmaklarını kontrol edebildikleri andan itibaren, çatal ve kaşık kullanabilirler. (2 yaş) Çocuklar 2 yaşından itibaren dişlerini fırçalayabilirler.

*Önce belirli bir süre, yani öğrenene kadar ellerini sizinle beraber yıkayabilir. Musluğu açıp eline sabunu vererek, nasıl yıkanacağını göstererek öğretebiliriz.

*Bu davranışları düzenli olarak yapıp örnek olabiliriz.

*Çocuk beceremediğinde onu eleştirmemeliyiz.

*Öz bakım becerilerine yönelik davranışları yaptığında çocuğu takdir edebiliriz.

*Beklentilerimiz çocuğun yaşına uygun olmalıdır. Pek az çocuk 2-3 yaşından önce ellerini yıkayabilir.

*4-5 yaşlarından itibaren çocuklarını takdir ederek, gösterip açıklayarak giyimle ilgili becerilerini çocuklarına kazandırabilirler.

*Eşyalarını, oyuncaklarını toplama, pijamalarını katlama gibi bu becerileri kazandırmanın yolu onları takdir ve teşvik etmek, uygun bir dille açıklamak ve öğretmektir.

Çocukların bazı ev işlerini yapabilir olmaları demek, evle ilgili tüm işlerin sorumluluğunun çocuklara verilmesi anlamına gelmemelidir.

Çocuklara evde sorumluluk vermek, onların büyümelerine ve kendilerine güvenli birer birey olmalarına yardımcı olur. Sorumluluk verirken ve beklentiler oluştururken kız-erkek ayrımı yapmamak, çocukların kız ve erkek olarak değerli olmalarını sağlar.

Çocuklara sorumluluk verilmediğinde ya da onların kendi başlarına yapabilecekleri şeyler onların yerine yapıldığında kendilerinden beklenen becerileri geliştiremez.