Zenginlerin Ortasında Yemen Açlıktan Ölüyor
02 Nisan 2024, Salı 00:01Yemen Cumhuriyeti 528 bin kilometrekare arazisi ve 2021 itibariyle 30 milyonu aşan nüfusuyla Arap Yarımadası'nın arazi ve nüfus bakımından Suudi Arabistan'ın ardından en büyük ikinci ülkesi.
Arap Yarımadası’nın güneybatısında yer alan Yemen’in; doğusunda Umman, kuzeyinde Suudi
Arabistan, batısında Kızıldeniz, güneyinde Aden Körfezi bulunuyor.
Doğu Afrika ile Arabistan arasında bir geçiş bölgesinde bulunmasının yanı sıra Kızıldeniz ve Arap Denizi’ni kontrol ediyor olması sebebiyle Yemen, tarihi boyunca pek çok devletin idaresi altında varlığını sürdürdü. Bunun yanı sıra engebeli ve dağlık coğrafi özellikleriyse hakimiyet kurmayı oldukça zorlaştıyor. Arap Yarımadası'nın güneyinde yer alan Yemen'in düzlükleri oldukça sıcak olduğu için Yemen'de bolca bulunan dağlık alanlar yerleşim için tercih ediliyor.
Osmanlı hakimiyeti öncesinde Memlukların idaresi altında bulunan Yemen; Yavuz Sultan Selim’in Mısır’ı fethinden sonra Osmanlı idaresine geçti. Osmanlı Devleti’nin idaresine geçtikten sonra Yemen, merkezden atanan valiler tarafından yönetilmeye başlandı.
Önemli ticaret limanlarına sahip olan ve geçiş güzergahında bulunan Yemen, güç ve rekabet mücadelesi sahasına dönüştüğü için oldukça istikrarsız bir tarihi geçmişe sahip. Birinci Dünya Savaşı sonrasında İmamlık rejimi kurulan Yemen, pek çok iç ve dış sorunlarla karşı karşıya kaldı. 1962 sonrası yıkıcı bir iç savaşla Cumhuriyet rejimine geçildi.
Tarihte "Mutlu Arabistan" denilen Yemen ilginç bir coğrafya ve tarihi geleneğe sahip olan, içine düştüğü iç savaş ile büyük sıkıntılar çeken bir ülke.
Husiler’in başkent Sanaa’da bulunan tüm hükümet kurumlarını kontrol etmesinin ardından, Suudi Arabistan öncülüğünde kurulan Arap koalisyonu, 26 Mart 2015’te Yemen’e hava operasyonu başlattı. Suudi Arabistan’ın başlattığı hava operasyonunun, İran’ın Şii ekseni üzerinden başta Yemen olmak üzere, Orta Doğu’daki yayılmacı politikasına karşı bölgesel bir güç rekabeti olarak ortaya çıktı.
Irak işgalinden sonra İran’ın Şii eksenli yayılmacı ve çevreleyici politikalarının Bağdat, Şam, Beyrut ve Sanaa’daki etkisi, başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkelerinde ve Arap dünyasında ciddi bir ulusal güvenlik tehdidi algısına yol açtı.
İran, bölgede nüfuzunu kalıcı hale getirebilmek ve Hürmüz boğazından sonra Bâbü’l-Mendeb’i de kontrolü altına alarak Arap petrol ve doğal gaz ihracatını denetimi altına almayı, başta Suudi Arabistan olmak üzere Körfez ülkelerine yönelik güç savaşında öne geçmeye ve onlara karşı üstünlük kurmayı tasarlıyor. Fakat İran’ın bu hamlesi sadece Körfez’i değil aynı zamanda İsrail ve ABD’yi de endişelendiriyor.
İlk olarak Yemen’deki savaş yerel, bölgesel ve küresel aktörlerin dahil olduğu çok boyutlu bir sürece evrildi. Bu anlamda bir iç savaş olmaktan çıktı ve literatürde "vekalet savaşı" olarak adlandırılan aşamaya geçti.
Yemen'deki İran destekli Husiler, Eylül 2014'ten bu yana başkent Sana ve bazı bölgelerin denetimini elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015'ten itibaren Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
İç savaşın bu şekilde devam etmesi ve insanlık dramının da ülkede gittikçe artması ülkenin orta ve uzun vadede bölünme tehlikesi ile de karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Şu anki haliyle fiili olarak da ülke şu an üç bölüme ayrılmış görüntüsü veriyor.
Yemen'de açlık sebebiyle her 10 dakikada 1 çocuk ölüyor.
Suudi Arabistan'ın 2015 Mart ayından beri Husileri dağıtmak için havadan bombaladığı Yemen'de yaşanan insanlık krizi gün geçtikçe derinleşiyor.
Dünyanın en feci insanlık felaketlerinden birinin yaşandığı Yemen'de, nüfusun yaklaşık dörtte üçüne tekabül eden 22 milyon insan, acil insani yardım ve korumaya muhtaç. Birleşmiş Milletler, her 10 dakikada 5 yaş altı bir çocuk önlenebilir bir ölüme kurban gittiğini ifade ediyor.
Yerel kaynakların verdiği bilgilere göre, mevcut koşullarda Yemen halkı hayata çok büyük zorluklar içinde tutunmaya çalışıyor. Hemen her ilde farklı isimler altında örgütlenen yerel milis güçlerinin ve onları destekleyen ülkelerin oluşturdukları “kontrol noktaları” nedeniyle yerel halkın günlük hayatı felç olmuş durumda.
Bazı yerlerde kilometrede bir rastlanan bu noktalar, gıda ve sağlık hizmetlerinin sağlanmasını imkansızlaştırıyor. Söz konusu grupların yol boyunca bekletmeleri ve uzun süren kontrolleri Yemen vatandaşlarını bıktırdığı gibi, zaman zaman “komisyon” ve “vergi” adı altında eşyalara el konulması, halkın hayatını olumsuz etkiliyor.
Yemen’deki iç savaş ülkede yolsuzluğa sebep olduğu gibi, savaş ekonomisinden beslenen ve krizin sonlanmasına sıcak bakmayan çıkar gruplarını da beraberinde getirdi.
Uzun yıllardır iç savaşın sürdüğü Yemen'de yer altı su kaynaklarının tahrip olması ve kirlenmesi gibi nedenlerle yaşanan su krizi Yemenlilerin hayatını daha zor hale getiriyor. Yemen`in de dahil olduğu bazı Arap ülkeleri su rezervleri bakımından dünyanın en fakir ülkeleri arasında yer alıyor. Bu ülkeler, yer altı akiferlerinin kirlenmesi, artezyen kuyularının rastgele açılması gibi çeşitli nedenlerle can damarı olan su konusunda akut bir krizle karşı karşıya.
Yemenliler, her sabah su bulabilmek için ellerinde plastik bidonlarla uzun mesafeler katediyor. Çoğunlukla kadınlar ve çocuklardan oluşan gruplar, sıcağın ve tozun arasında su alabilmek için saatlerce bekliyor.
Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), yaptığı açıklamada Yemen’deki su krizine ilişkin güncel bilgileri paylaştı. UNICEF`in verilerine göre, 8 milyon 470 bini çocuk 16 milyondan fazla Yemenli temiz su ve temel hijyen hizmetlerinden yoksun durumda.
Yemen’deki savaş gerçekten uzadı. Belki savaş, ekonomik ve jeopolitik hegemonya peşindeki bölgesel ve küresel aktörlerin lehlerine olabilir, fakat Yemen halkının değil. Yemen’deki kriz 9 yıla yakın bir sürede binlerce insanın hayatını aldığı gibi geleceğini de almaya devam ediyor. Tünelin sonunda ise henüz bir ışık görünmüyor.
Ülke, çözümden daha çok ölüme yakın.
Yorum Yazın
E-posta hesabınız sitede yayımlanmayacaktır. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişdir.