Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Veteriner Fakültesi'nde yürütülen kapsamlı bir çalışma, Türkiye'nin Samsun, Sinop ve Tokat illerinde kene kaynaklı hastalıklara yönelik önemli veriler ortaya koyuyor. Yaklaşık 10 yıldır devam eden proje, bölgedeki kene popülasyonlarını, türlerini ve taşıdıkları hastalık etkenlerini belirleyerek bir risk haritası oluşturmayı hedefliyor.
Göçmen Kuşlar Kene Yayılımını Artırıyor
OMÜ Veteriner Fakültesi Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özlem Büyüktanır Yaş'ın liderliğindeki ekip, özellikle Samsun'da yer alan Kızılırmak Deltası'nın göçmen kuşlar için kritik bir alan olması nedeniyle kuşlar üzerindeki keneleri de incelemeye aldı. Prof. Dr. Yaş, göçmen kuşların, kemirgenler ve çiftlik hayvanları gibi canlılarla birlikte farklı hastalık etkenleri taşıyan kenelerin yayılmasında önemli bir rol oynadığını belirtiyor.
Hangi İlde Hangi Kene Türü Aktif?
Proje kapsamında doğadan toplanan keneler, moleküler ve stereomikroskopik yöntemlerle tür düzeyinde tanımlanıyor. Çalışmalar sonucunda, farklı illerde baskın olan kene türleri belirlendi:
Samsun: Özellikle Kızılırmak Deltası'nda "Ixodes Ricinus" türü keneler yoğun olarak bulundu.
Sinop: Bu ilde daha çok "Rhipicephalus" cinsi ve "Ixodes Ricinus" türleri yaygın.
Tokat: Kırım Kongo Kanamalı Ateşi (KKKA) hastalığının ana taşıyıcısı olan "Hyalomma Marginatum" türü keneler ağırlıklı olarak tespit edildi.
Sadece KKKA Değil, Birçok Hastalık İnceleniyor
Çalışmalar, sadece KKKA virüsü değil, aynı zamanda Lyme hastalığı, anaplazmozis, riketsiyozis ve TBE (Kene Ensefaliti) gibi kene kaynaklı diğer hastalık etkenlerini de araştırıyor. Prof. Dr. Yaş, son dönemde yaşanan iklim değişikliğinin kene popülasyonunda büyük bir artışa neden olduğunu ve bu tür araştırmaların hem halk sağlığı hem de hayvan sağlığı açısından hayati önem taşıdığını vurguluyor. Elde edilen verilerin, Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı'nın kene kaynaklı hastalıklarla mücadele stratejilerini belirlemesine katkı sağlayacağı belirtiliyor.
Keneyi Çıkarma Yöntemleri ve Korunma Yolları
Saha çalışmaları sırasında vatandaşları bilinçlendiren uzmanlar, keneden korunma ve keneyi doğru çıkarma konusunda da önemli tavsiyeler veriyor:
Doğaya çıkarken: Açık renkli ve vücudu tamamen kaplayan kıyafetler giyin, pantolon paçalarınızı çoraplarınızın içine sokun.
Eve dönüşte: Duş alın ve tüm vücudunuzu kene kontrolü için dikkatlice inceleyin.
Keneyi çıkarırken: Vücudunuzda bir kene fark ederseniz, mümkünse bir sağlık kurumuna başvurun. Eğer bu mümkün değilse, ince uçlu bir cımbız yardımıyla kenenin deriye en yakın kısmından tutarak yavaşça ve dik bir şekilde çekin. Kesinlikle çıplak elle dokunmayın.
Prof. Dr. Yaş, kene popülasyonu ve taşıdıkları hastalık etkenlerinin belirlenmesinin, hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde atılacak adımlar için kritik bir öneme sahip olduğunu belirtiyor. Projenin yıl sonunda tamamlanması ve elde edilen verilerle risk haritasının kamuoyuyla paylaşılması planlanıyor.
