- Makaleyi Paylaş
- Facebook'ta Paylaş
- Twitter'da Paylaş
- 21 Kasım 2019, Perşembe 8:54
- 251 kez okundu
Allah’a hamd, Hz. Muhammed (s.a.v.)’e salat ederim.
Söz ve hakikati konusunu seçmemin bir sebebi de “değer”ler yozlaştırıldığı gibi “kavramlar”ında içi boşaltılmaktadır. Yazı olmadan söz vardı ve sözlü antlaşmalarda “söz” ile sabitti. Söz, kelam ilişkisini hepimiz biliriz.Söz ağızdan çıkar.Yalanda ağızdan çıkar.Yalan söylediği sabit olana “yalancı” denilir ve sözü ahkam olanın yanında sözü geçmez. Sözü ileitibarınıkazananı ve sözü ile itibarını kaybedeni hep duyarız. “O adamın sözü senettir.” Ne muhkem bir itibardır. İnsan inancını evvela sözü ile tesciller.Yani “kelime-i tevhid”i dili ile söyler kalbi ile tasdik eder.Mü’min olur. İtibar kazanır. İtibar edilir.
Yüce Allah, Kur’ân-ı Kerîm’de inançayrımı yapmaksızın şu talepte bulunur:
“ Kullarıma söyle, sözün en güzelini söylesinler(yegulu’l-leti–(güzel he)-hiyeahsen). ; sonra şeytan aralarını bozar. Çünkü şeytan insanların apaçık düşmanıdır.”(1)
Söz söylemenin ehemmiyetini ve söze verilen değeri belirtme sadedinde,şu ayet de dikkat çekicidir:
“ O hiçbir söz söylemez ki yanında çok dikkatli bir gözetleyici olmasın!” (2)
Kur’ân-ı Kerîm’de geçen, “ Ey iman edenler! Yapmayacağınız şeyleri niye söylersiniz? Yapmayacağınız şeyleri söylemeniz Allah katında çok sevimsiz bir davranıştır.”( 3 )ayeti de söz söylemenin sorumluluğu bağlamında düşünülmelidir.
K.Kerimde:”Rüşdüneerişînceye kadar yetimin malına, sadece iyi tutumla yaklaşın. Ölçü ve tartıyı adaletle yapın. Biz herkese ancak gücünün yettiği kadarını yükleriz. Söz söylediğiniz zaman,(ve izagultümfa’dilu) yakınlarınız bile olsa, adaletli olun. Allah'ın ahdini tam olarak yerine getirin. İşte düşünüp öğüt alasınız diye Allah size bunları emretti.”(4)
Söz söylemek kadar, sözün ne şekilde ve nasıl söylendiği de önemlidir veağız disiplini ifadesi biraz da bunu kapsamaktadır. Hatta bu o kadar önemlidirki, bazen muhataptan hitapta kullanılan kelimenin değiştirilmesi istenir:
“Ey iman edenler! "Râinâ!" demeyin; "unzurnâ" deyin ve iyi dinleyin. Kâfirler için elem verici bir azap vardır.”(5 )
Kur’ân-ı Kerîm’de cennet tasvir edilirken geçen ;‘Orada ne boş bir söz, ne de günaha sokan bir şey işitirler.’(6)(7) ayeti de konu açısından oldukça ilginç gözükmektedir. ve ‘Orada hiçbir boşsöz işitmezler.’ (Ğaşiye, 11) ayeti de bu bağlamda düşünülebilir.
Demek ki boş söz işitmek ve yalanla karşılaşmak insanın canınısıkan ve iç acıtan bir durum olarak gözükmektedir ki, cennette böylebir durumla karşılaşılmaması mükâfat olarak sunulmaktadır.
Peygamber EfendimizHz. Muhammed (sav)n de bu konuda pek çok hadisi bulunmaktadır. Bunlarınhepsini sıralamak burada mümkün olmayabilir, fakat mü’minlerin ağızve söz disiplininin ehemmiyetini belirleme sadedinde verilebilecek belki de engüzel hadis şu şekildedir: “Bir kul, Allah’ın hoşnut olduğu kelimelerden bir kelimeyi,söylediği sözün neticede ne kadar önemli olduğunu ve ne kadar büyük biretkiye sahip bulunduğunu bilemeden söyler. Söyler de Allah o kimseyi bu kelimesebebiyle birçok derecelere yükseltir. Bir kul da Allah’ı öfkelendirecek kelimelerdenAllah’ın gazabını celbedecek bir kelimeyi, hiç ehemmiyet vermeden (umursamadan)söyler de, kendisi o kelime sebebiyle cehennemin içine düşer.”(8)
Bu hadis,insanların söz söylerken her zaman asgari de olsa bir bilinç halinin bulunmasınıngereğini anlatmaktadır.
Ecdadımız arasında sözden ileri bir teminat düşülmezdi. “Söz senettir” düşüncesi, en büyük teminat sayılırdı. Zira verilen bir söz, mutlaka yerine getirilirdi. Bizim kültürümüzde “ söz namustur” diye kabul edilmiştir. Namus söz konusu olduğu zaman da, insanın yapamayacağı fedakârlık yoktur.
Merhum MehmedÂkif, Vaniköy’de oturan bir ahbabı ile öğleden bir saat önce buluşmak için sözleşir. O gün de hava yağmurlu ve fırtınalıdır. Öyle şiddetli bir yağmur yağar ki, evden çıkmak mümkün değildir. Ama MehmedÂkif, yağmura ve fırtınaya aldırmadan yola çıkar. Buluşmak üzere söz verdikleri mekana gelir. Fakat sözleştiği kişi buluşma yerine gelmemiştir. Orada uzun bir süre bekledikten sonra üzüntüyle evine döner. Ertesi gün özür dilemek üzere gelen arkadaşını dinlemek istemez. Ona, “bir söz, ölüm ya da ona yakın bir mazeret varsa yerine getirilmez. Sizi mazur göremiyorum” diyerek, aylarca o arkadaşı ile konuşmaz.
Yunus Emre’nin yüreğinden mısralarına döküldüğü gibi:
Sözünü bilen kişinin
Yüzünü ak ede bir söz
Sözü pişirip diyenin
İşini sağ ede bir söz
Söz ola kese savaşı
Söz ola kestire başı
Söz ola ağulu aşı
Balıla yağ ede bir söz
Kişi bile söz demini
Demeye sözün kemini
Bu cihan cehennemini
Sekiz uçmağ ede bir söz.
Sözün ehemmiyeti üzerine inşallah fırsat bulunca konuya devam edeceğim. Allah’ın selamı rahmeti ve bereketi üzerinize olsun.
Dipnotlar:
(1) K.Kerim İsra suresi ayet 53 Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu:III/491
(2)K.Kerim Kafsuresi, ayet;18. Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu:V/108.
(3 )K .Kerimsaf suresi ayet; 2-3 Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu:V/331.
(4)K. Kerim En’amsuresi ,ayet; 152. Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kâfi Dönmez, Prof. Dr. Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları: II/485.
(5)K. Kerim Bakara suresi, ayet; 104Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu:1/175.
(6)K.KerimNebe suresi ayet;35 Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sabrettin Gümüş, Kur’an Yolu:V/539.
(7)K. Kerim .Vakıasuresi,ayet; 25 Prof. Dr. Hayrettin Karaman, Prof. Dr. Mustafa Çağrıcı, Prof. Dr. İbrahim Kafi Dönmez, Prof. Dr. Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu:V/218.
(8) Buhari, Rikak, 23; Tirmizi, Zühd, 12; İbnMace, Fiten, 12.
MAKALEYE YORUM YAZIN

-
05.12.2019 Şeb’i Arûs ve Vefâ Vakti
-
24.10.2019 Ağla Oğlum Ağla…
-
29.08.2019 Namaz ve Ehemmiyeti
-
22.08.2019 Fitneye Karşı Uyanık Olmak
-
01.08.2019 Mukaddes Hacc Yolculuğu
-
11.07.2019 15 Temmuz Darbe Girişimi ve Milletin Zaferi
-
20.06.2019 Çocuklarımız ve Din Eğitimi-1
-
30.05.2019 Ramazân-ı Şerîf Bayramı
-
09.05.2019 Ramazân-ı Şerîf’in Bereketinden
-
11.04.2019 Ramazan Ayında Somut Bir Plânlama Örneği
-
28.03.2019 3.İlçe Müftüleri Çalıştayı
-
14.03.2019 Üç Aylar
-
07.02.2019 Baki Kalan Bu Kubbede (1)
-
24.01.2019 Hayatı Anlamlı Kılabilmek(2)
-
10.01.2019 Hayatı anlamlı kılabilmek (1)
-
27.12.2018 Yeni-Eski Yıl’lar ve An’layış’lar…
-
29.11.2018 Hz. Pîr Mevlâna Celâleddin-i Rumî
-
15.11.2018 Hz. Muhammed (s.a.v.)’in Velâdeti
-
31.10.2018 Gıda- Nimet- İsrâf
-
04.10.2018 Câmîi ve Hademe-i Hayrât
-
27.09.2018 Eğitim-Öğretim (2)
-
21.09.2018 Eğitim-Öğretim (1)
-
30.08.2018 Muharrem – Âşûre (1)
-
16.08.2018 Kurban İbâdeti
-
26.07.2018 Hacc (Mukaddes Beldeye Yolculuk (2)
-
19.07.2018 Hacc (Mukaddes Beldeye Yolculuk (1)
-
05.07.2018 15 Temmuz Darbe girişimi ve Milletin Zaferi
-
28.06.2018 Yaz Kur’an Kursu Fırsatı
-
07.06.2018 Leyle-i Kadr’e Kavuşurken…
-
24.05.2018 Ramazân-ı Şerifte Oruç ve İsraf’a Duyarlılık
-
17.05.2018 Ramazân-ı Şerif ve Kur’an Mukabelesi
-
03.05.2018 Ramazân-ı Şerîfi İstikbâl
-
26.04.2018 Adım adım Leyle-i Berât’a (2)
-
19.04.2018 Adım adım Leyle-i Berât’a (1)
-
12.04.2018 Leyle-i Miraç Heyecanı (2)
-
05.04.2018 Leyle-i Miraç Heyecanı (1)
-
22.03.2018 4. Uluslararası İyilik Ödülleri
-
15.03.2018 Çanakkale; Millî Ruh, Şuur, Şehâdet (2)
-
08.03.2018 Çanakkale; Millî Ruh, Şuur, Şehâdet (1)
-
22.02.2018 Millet Olma Şuuru
-
25.01.2018 Tedbir Almak
-
11.01.2018 Kan Bağışında Bulunmak
-
04.01.2018 Yeni Bir Yıl’a (Milâdî) Girerken…
-
28.12.2017 Yeni-Eski Yıl’lar ve An’layış’lar…
-
21.12.2017 Fitne ve Zararları (1)
-
14.12.2017 Hz. MEVLÂNA’YI ANMA TÖRENLERİ (2)
-
30.11.2017 Hz. MEVLÂNA’YI ANMA TÖRENLERİ (1)
-
23.11.2017 MEVLİD KANDİLİ (Mevlid-i Nebi)
-
19.10.2017 Eğitim-Öğretim (1)
-
19.10.2017 Eğitim-Öğretim (1)
-
05.10.2017 Cami, Şehir ve Medeniyet
-
28.09.2017 Muharrem-Hicret-Aşure (2)
-
14.09.2017 Muharrem-Hicret-Aşure (1)
-
24.08.2017 Zi?l-Hicce?nin İlk On Gecesi
-
17.08.2017 Hacc (Dünya?nın kalbine yolculuk)-2
-
11.08.2017 Hacc (Dünya?nın kalbine yolculuk)-1
-
28.07.2017 Hayatı Anlamak, Anlamlandırmak
-
06.07.2017 Hayat?a Yeniden Başlamak (1)
-
29.06.2017 Kültür-Değer-Medeniyet İlişkisi (3)
-
14.06.2017 Ramazan-ı Şerif?in İncisi Kadir Gecesi
-
08.06.2017 Kur?an Ay?ında Kur?an?la Buluşalım...
-
08.06.2017 Kur?an Ay?ında Kur?an?la Buluşalım...
-
01.06.2017 Bu Ramazan her Zaman
-
25.05.2017 Rahmet Ayı Ramazân-ı Şerif
-
18.05.2017 Başkan Görmez?in Konya Proğramı
-
11.05.2017 Kültür-Değer-Medeniyet İlişkisi (2)
-
04.05.2017 Kültür-Değer-Medeniyet İlişkisi (1)
-
20.04.2017 Hz Muhammed (sav) ve Güven Toplumu
-
23.03.2017 Çanakkale Harbi (2)
-
16.03.2017 Çanakkale Harbi-1
-
09.03.2017 Çanakkale Harbi (1)
-
02.03.2017 2. İlçe Müftüleri Çalıştayı?ndan Notlar
-
23.02.2017 Âdem, Benî Âdem, Âdem Oğulları ?(6)
-
16.02.2017 Âdem, Benî Âdem, Âdem Oğulları ?(5)
-
09.02.2017 Âdem, Benî Âdem, Âdem Oğulları ?(4)
-
02.02.2017 Âdem, Benî Âdem, Âdem Oğulları ?(3)
-
26.01.2017 Âdem, Benî Âdem, Âdem Oğulları ?(2)
-
19.01.2017 Âdem, Benî Âdem, Âdem Oğulları ?(1)
-
12.01.2017 Hesaplaşma adına kavga etmeyelim!
-
05.01.2017 AKSEKİ, Ahmet Hamdi (1887-1951 )
-
29.12.2016 İSTİKAMET
-
22.12.2016 HAYATIN EN MÜHİM İŞİ
-
08.12.2016 Hidayet Üzere Yaşamak (7)
-
01.12.2016 Hidayet Üzere Yaşamak (6)
-
17.11.2016 Hidayet Üzere Yaşamak (5)
-
10.11.2016 Hidayet Üzere Yaşamak (4)
-
03.11.2016 Hidayet Üzere Yaşamak-3
-
14.10.2016 Hidâyet Üzere Yaşamak (2)
-
06.10.2016 Hidâyet Üzere Yaşamak (1)
-
29.09.2016 HİCRET-AŞÛRE
-
22.09.2016 İNSAN ve NAMAZ
-
08.09.2016 Kurban İbadeti
-
31.08.2016 Zilhicce?nin İlk On Günü
-
18.08.2016 Hacc Mukaddes Beldeye Yolculuk (2)
-
11.08.2016 ?Hacc? Mukaddes Beldeye Yolculuk (1)
-
04.08.2016 ?Fitne?ye karşı uyanık olmak
-
28.07.2016 ÇOCUKLARIMIZ VE DİN EĞİTİMİ. (2)
-
21.07.2016 ÇOCUKLARIMIZ VE DİN EĞİTİMİ (1)
-
14.07.2016 Din-Dindarlık üzerine
-
30.06.2016 RAMAZAN BAYRAMI
-
23.06.2016 RAMAZAN-I ŞERİFİN İNCİSİ KADİR GECESİ
-
09.06.2016 Ramazan Orucu ve kavramlar
-
02.06.2016 Ramazân-ı Şerîf?e Hazırlık (2)
-
26.05.2016 RAMAZÂN-I ŞERÎF?E HAZIRLIK (1)
-
19.05.2016 BERAT KANDİLİ
-
12.05.2016 DİN VE DİNE OLAN İHTİYAÇ
-
05.05.2016 Din, Dini öğrenip Yaşamak
-
28.04.2016 Dini Yaşantının Dayanağı
-
21.04.2016 Dini Öğrenip Yaşamak
-
14.04.2016 Kutlu Doğum Haftası (2)
-
07.04.2016 KUTLU DOĞUM HAFTASI (1)
-
31.03.2016 İslâm dini birlik ve kardeşlik
-
24.03.2016 İl Halk Kütüphanesi (1)
-
17.03.2016 Çanakkale Harbi (2)
-
10.03.2016 Çanakkale Harbi (1)
-
03.03.2016 Hakk bilgisine olan ihtiyaç
-
25.02.2016 Hakk-Bâtıl bilinmelidir ki?
-
18.02.2016 Hakk?a Meyletmek?
-
11.02.2016 Hakk-Bâtıl bilinmelidir ki? (4)
-
04.02.2016 Hakk-Bâtıl bilinmelidir ki?(3)
-
28.01.2016 Hakk-Bâtıl bilinmelidir ki?(2)
-
21.01.2016 Hakk-Bâtıl bilinmelidir ki? (1)
-
14.01.2016 Hz. Mevlâna?nın Tahkik Yolu
-
07.01.2016 İnsan ve temsil kabiliyeti (1)
-
31.12.2015 Kültürel Yozlaşma ve Yılbaşı Kutlaması (!)
-
24.12.2015 Kültürel Değerler ve Yozlaşma (1)
-
17.12.2015 MEVLİD KANDİLİ Kutlu Gece
-
10.12.2015 Kültür-Değer-Medeniyet ilişkisi (3)
-
03.12.2015 Kültür-Değer-Medeniyet ilişkisi (2)
-
26.11.2015 Kültür-Değer-Medeniyet ilişkisi (1)
-
30.11.-0001 Ulvî gayelere yelken açmak (3)
-
05.11.2015 Ulvî gayelere yelken açmak?(2)
-
29.10.2015 Ulvî gayelere yelken açmak
-
22.10.2015 Örnek Olmak
-
15.10.2015 Hesaplaşma adına kavga etmeyelim!
-
01.10.2015 HAYATIN EN MÜHİM İŞİ
-
17.09.2015 ZİLHİCCE?NİN İLK ON GÜNÜ
-
10.09.2015 HACC İÇİN YOLCULUK-2
-
03.09.2015 ??Hacc?? için Yolculuk-1
-
27.08.2015 İNSAN