Kurban (3)

Kurban Bayramı yaklaştı. Kurban ibadeti ile ilgili Din İşleri Yüksek Kurulu’nun verdiği fetvalara devam ediyoruz.

Kurban  keserken  Allah’ın  isminin  anılmasının,  besmele  çekilmesinin  hükmü  nedir?  Kesim  sırasında  hangi  dualar  okunabilir?

İster  kurban  niyetiyle  olsun  ister  başka  bir  amaçla  olsun  hayvan  kesilirken  besmele  çekilmesi  gerekir.  Hayvanın  kesimi  esnasında  besmele kasten terk edilirse, o hayvanın eti Hanefîlere göre yenmez. Ancak kasıtsız ve unutularak besmele çekilmezse, bu hayvanın eti yenilir  (Kâsânî, Bedâî‘, V, 46; İbn Nüceym, el-Bahr, VIII, 190-191). 

Kurban  kesilirken  üç  defa  “Bismillahi  Allahü  ekber”  denilir  ve  şu âyetler  okunabilir  (Semerkandî,  Tuhfe,  III,  66):

“De  ki:  Şüphesiz  benim  namazım,  ibadetim/kurbanım,  hayatım  ve ölümüm  hepsi  âlemlerin  Rabbi  Allah  içindir.  O’nun  ortağı  yoktur.  Bana sadece  bu  emredildi  ve  ben  müslümanların  ilkiyim.”  (En’âm, 6/162-163)

 “Ben,  hakka  yönelen  birisi  olarak  yüzümü,  gökleri  ve  yeri  yaratana döndürdüm.  Ben,  Allah’a  ortak  koşanlardan  değilim.”  (En’âm, 6/79)

Kurbanlık  hayvanı  elektrik  veya  narkozla  bayıltarak  kesmek caiz midir?

Dinimiz,  tüm  canlılara  iyi  davranılmasını  emretmiştir.  Nitekim Hz.  Peygamber(s.a.s.),  kesim  esnasında  hayvana  eziyet  edilmemesini  emretmiştir  (Bkz. Müslim, Sayd ve Zebâih, 57; Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 12).

Kurbanın  bilinen  klasik  yöntemle  kesilmesi  asıldır.  Bununla  beraber kurbana  fazla  eziyet  vermemek  (ölüm  acısını  azaltmak)  maksadıyla, kesim  esnasında  hayvanın  elektrik  şoku,  narkoz  veya  benzeri  bir  yöntemle bayıltılarak kesilmesi caizdir. Ancak hayvanın bayıltıldıktan sonra ölmeden  boğazından  kesilmesi  gerekir. 

Hayvan  henüz  kesilmeden,  şok etkisiyle  ölürse,  kurban  olmayacağı  gibi,  eti  de  yenmez  (DİYK 24. 02. 2010 tarihli karar; bkz. Mecma’u’l-Fıkh, Karârât ve Tevsıyât, 28 Haziran-3 Temmuz 1997 tarihli Karar, s. 314-318).  Zira  kurbanlık  veya  etlik  hayvanın  yenilmesinin  caiz  olabilmesi için  kesim  esnasında  hayvanın  canlı  olması  gerekir  (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 133).

Kurban kestikten sonra namaz kılmak gerekir mi?

Esas  olarak  kurban  namazı  diye  bir  namaz  yoktur.  Bu  namazın  dinî bir  gereklilik  olduğu  inancı  veya  kanaati  yanlıştır.  Ancak  kişi  nafile  namaz  kılınması  mekruh  olmayan  bir  vakitte,  sebepli  veya  sebepsiz  dilediği kadar nafile namaz kılabilir. Kurban kesen kişi de böyle bir ibadeti yapma imkânına kavuştuğu için Allah’ın verdiği nimete şükür olarak iki rekât  nafile  namaz  kılabilir.

Kurban eti nasıl değerlendirilmelidir?

Hz. Peygamber(s.a.s.), kurban etinin üçe taksim edilip, bir bölümünün kurban  kesemeyen  yoksullara  dağıtılmasını,  bir  bölümünün  akraba, tanıdık  ve  komşularla  paylaşılmasını,  bir  kısmının  da  evde  yenmesini tavsiye  etmiştir  (Ebû Dâvûd, Dahâyâ, 10).  Kurban  etinin  tamamı  evde  bırakılabilir  (Tahâvî, Şerhu me‘âni’l-âsâr, IV, 185).

 Ancak durumu iyi olan müslümanların, toplumda  muhtaçların  arttığı  bir  dönemde  kurban  etlerinin  çoğunu hatta  tamamını  dağıtmaları  daha  uygun  olur.

 Şâfiî mezhebine göre ise, kurban etinden az da olsa fakirlere verilmesi gerekir  (Bkz. Nevevî, el-Mecmû‘, VIII, 413).

Kurban derisi nasıl değerlendirilmelidir?

Kurbanın  derisi,  bir  fakire  veya  hayır  kurumuna  verilmelidir. Hz.  Peygamber(s.a.s.),  veda  haccında  Hz.  Ali’ye,  kurban  olarak  kesilen develerinin  başında  durmasını  ve  bunların  derileri  ile  sırtlarındaki  çullarını  sadaka  olarak  vermesini,  kasap  ücreti  olarak  bunlardan  bir  şey vermemesini  emretmiştir  (Müslim, Hac, 348; Buhârî, Hac, 120, 121; Ebû Dâvûd, Menâsik, 21). 

Buna  göre  kurban  derilerinin  para  karşılığında  satılması,  kurbanın kesimi  veya  bakımı  için  ücret  olarak  verilmesi  caiz  değildir  (İbn  Nüceym, el-Bahr, VIII, 203).  Derinin  satılması  hâlinde  bedelinin  yoksullara  verilmesi gerekir  (Merğînânî, el-Hidâye, VII, 165).

Ancak  kurbanın  derisi,  bir  yoksula  veya  hayır  kurumuna  bağışlanabileceği gibi, evde namazlık, kalbur ve benzeri ev eşyası yapılarak kullanılmasında da bir sakınca yoktur  (Kâsânî, Bedâi‘, V, 81; Merğînânî, el-Hidâye, VII, 164).

Allah hepimize sağlık ve afiyetle usulüne uygun olarak kurban kesmeyi nasip eylesin.