GÖNÜL

Kalbini geniş tut sıkma Seyranî

Rızay-ı Bâri’den çıkma Sayranî

Gönül Beytullah’ın yıkma Seyranî

Elinden gelirse inayet eyle              

                     Develili Seyranî  

İslâm’da ve İslâm tasavvufunda kulun gönlü Beytullah yani sembolik manada Allah’ın evi kabul edil­miştir. Çünkü Cenâb-ı Allah bir hadis-i kudside: “Beni hiçbir yer ihata ede­mez (içine alamaz). Ben ancak mümin kulumun gön­lüne sığarım”(1) buyu­rmuştur. Gerçek tasav­vuf ve tarikatta hakiki beytullah müminin gönlüdür. Mekke’deki beytullah, ittihad-ı İslâm’ı sağlamak, karı­şıklığı önlemek, bedenleri ve fikirleri bir istikamete tevcih ede­bilmek için sembolik bir işa­rettir. Yoksa hâşâ Allah orda olduğundan değil. Nitekim kur’an’da: “Maş­rık da Allah’ındır, mağrib de. Hangi ta­rafa dö­nerseniz, Al­lah’ın yüzü oradadır. Çünkü Allah Vasi’dir, Alîm’dir.”(2)  buyurulur.

Mevlânâ'yı Mevlânâ yapan, farklı kılan, öne çıka­ran, yetmiş iki millete sevdiren, her görüşten insanı hu­zuruna koşturan O’nun; Allah Resûl'ü’nden mülhem,  insan sev­gisi­dir. Kim ve ne olursa olsun yaratılmışlara karşı besle­diği aşk ve hoşgörüsüdür. İnsan duygularını her şeyin üstünde tut­ma­sıdır. Engin müsama­hası, hu­dutsuz tole­ransıdır. Bu hu­sustaki şu sözleri ne kadar duygulu ve manalı:

Dil bedest âver ki, Hacc-ı Ekber est

Ez hezerân Kâ’be yek dil bihter est

Kâ’be bünyad-ı Halil-i Azer est

Dil nazargâh-ı Celil-i Ekber est (3)

 “Allah Kâbe'yi İbrahim ve oğlu İs­mail’e yaptıralı beri Onun içine gir­medi. Fakat benim bu gönül evime on­dan baş­kası girmedi. Kâbe Azer oğlu İbrahim’in bina­sıdır. Gönül ise Celil ve Ekber olan Al­lah’ın nazargâhıdır.”(4) 

“Ahmaklar Kâbe’ye tazim ve hürmet ederler de, gönül sahiplerinin gön­lünü kırmaktan çekinmezler. Kâbe me­caz, mümi­nin kalbi ise Allah’ın ger­çek evidir.”(5)   

Gönül­=Beytullah imajı tarikatta, tasavvufta ve Divan Edebiyatında çok işlenmiş, hakkında çok şeyler söylenmiş ve yazılmıştır. Biz bu kitabımızda genelde şiire ağırlık verdiği­miz için bu husustaki latîf sözlerden sizlere bir demet sunu­yoruz:

Harâb oldu gönül ya Rab, evindir ânı tamir et

  İzzet Molla

Gönül kalesi gülle ile değil, gülle zaptolunur.

      Lâ-edrî

Ermek ister ise âdem irem-i mağfirete

Kimseyi incitmeden gitmeli âhirete

                                               Lâ-edrî

Yılda bir kez hac olursa Kâbe’de ey hacegân

Gir gönüller Kâbe’sine nice bin haccullah var.

                                                                   Lâ-edrî

Tut atalar sözün kalbi selîm ol

Gönülden gönüle yol var demişler

Gider yavuzluğun tab’ı halîm ol

Sert sirke kabına zarar demişler

                                                Levnî

Bir kez gönül yıktın ise o kıldığın namaz değil

Yetmiş iki millet dahi elin yüzün yumaz değil       

Gönül Çalabın tahtı       

Çalap gönüle baktı

İki cihan betbahtı

Kim gönül yıkar ise    

Aksakallı bir koca

Bilmez ki hali nice

Emek vermesin hacca

Bir gönül yıkar ise        

                   Yunus

Zahm-ı aşka gelip merhem sarmağa

Ferhat olup bir gün bağrın yarmağa

Kudretin yok ise Beyt’e varmağa

Gönül Beytullah'ın ziyaret eyle       

                                    Seyranî

Hiç kimseye hor bakma

İncitme gönül yıkma

Sen nefsine yan çıkma

Mevla görelim neyler

Neylerse güzel eyler

       Erzurumlu İbrahim Hakkı

Sakın incitme bir canı

Yıkarsın arş-ı Rahmanı     

        Alvarlı Efe Hazretleri

Dipnotlar:

1- Makasıd’ül Hasene, Dar’ül Kütüb el-Arabî, 1985 Beyrut, s. 589, Hadis no 990; “Keşfül

        Hafa”, c. 2, s. 195, 196.

2- Bakara Sûresi, 115.

3- Tahirül Mevlevî,Mesnevi Şerhi,Selâm Yay.Konya 1966,c. 7, s. 700; c. 14, s. 248; Türk

      aEdebiyatı Dergisi, sayı 408, Ekim 2007, s. 51.                                                                                                           4- Tahirul Mevlevî, a. g. e. Beyit No: 6195-6196.

5- Tahirul Mevlevî, a. g. e. Beyit No: 7043.