BEYAZ EKMEK YEME!

16 Temmuz 2024, Salı 00:13

A+
A-

Beyaz ekmek uzun yıllardır birçok insanın tercihi olmuş olsa da, son zamanlarda beyaz ekmeğin sağlığımız üzerindeki olumsuz etkileri giderek daha fazla dikkat çekmektedir. Beyaz un, su, tuz, şeker ve maya ile yapılan beyaz ekmek, dünya genelinde ve Türkiye’de en yaygın temel gıda maddelerinden biridir fakat sağlığımızı düşünürken hangi tür ekmekleri tükettiğimiz son derece önemlidir.

Beyaz ekmek, genellikle işlenmiş buğday unundan yapılır. Ancak bu işlem sırasında kepek ve tohumlar çıkarılır. Tahıl tanesinin dış kısmını kaplayan kabuğu, tanenin yaklaşık %14,5’ini oluşturur. Öğütmede kepek olarak ayrılır. Kabuğun yapısında nişasta olmayan karbonhidratlar ve bitkisel kimyasallar daha çok yer tutar. Bunların yanında, vitamin ve mineraller de bu kısımda daha yoğundur. Kabuğun altında bulunan endosperm kısmı, tanenin %83’ünü oluşturur ve enerji deposudur. Tanenin %2’sini oluşturan embriyo (ruşeym), tanenin yeni bitki oluşmasını sağlayan bölümüdür ve protein, lipid, vitamin ve mineraller açısından endosperme oranla daha yoğundur. Tanenin bu üç bölümündeki öğelerin yoğunluğu değişik olduğundan, öğütme ile birbirinden kolayca ayrılabilir. Beyaz ekmek yapılırken bu maddeler kaybolacağı için besin değeri tam tahıllara göre oldukça düşüktür. İçindeki B vitaminleri, demir ve diğer önemli mineraller kaybedilir.

Tanenin tamamını içeren tam tahıllar, besleyicilik ve fitokimyasal bileşenler açısından zengindir. Sağlık açısından faydaları bilinen bu bileşenler arasında diyet posası (lif), elzem yağ asitleri, antioksidanlar, fenolik bileşikler, vitaminler (B, E) ve mineraller (Fe, K, Mg, Se) vardır. Buğdayın kabuk (kepek) kısmında posa yüksektir. Fakat beyaz ekmeğin işlenme süreci sırasında bahsetmiş olduğumuz bileşenlerin önemli bir kısmı kaybedilir. Bu nedenle besleyicilik açısından yetersiz kalmaktadır.

Ekmek, temelde hem gerekli enerji kaynağı hem kan şekeri dengesi için önemlidir. Beyaz ekmek enerji sağlar ama bunun dışında gerekli olan vitamin, posa içeriğini desteklemez. Ayrıca doyurmadığı için çok yemeye ve kilo artışına neden olabilir.

Bir besinin glisemik indeks değeri onun kan şekeri seviyesini nasıl etkilediğini gösterir. Kana hızla karışan ve kan şekerini fazlaca yükselten besinler glisemik indeksi yüksek besinlerken daha yavaş yükseltenler orta ve düşük glisemik indeksli besinler olarak adlandırılır. Glisemik indeks değeri yükseldikçe acıkma oranı artar. Beyaz ekmek yüksek glisemik indekse sahiptir ve kan şekerini ani bir şekilde yükseltip, düşürür. Bunun sonucunda da tekrar acıkma duygusu oluşur.

Yüksek glisemik indeksli yiyeceklerin aşırı tüketimi kan şekerinde sürekli bir dalgalanma halini tetikleyerek insülin direncine yol açabilir. Bu durum, tip 2 diyabet riskini artırır.

Beyaz ekmeğin düşük lif içeriği, bağırsak sağlığına zarar verebilir. Lif, sindirim sistemi için önemlidir ve düzenli bağırsak hareketlerini destekler. Sağlık beslenme programlarında günlük gerekli lifin alınması gerekir.

Özetle; beyaz ekmek hem besleyicilik açısından düşük olduğu için hem de kan şekeri dengesizliği oluşturduğu tercih edilmemelidir. Onun yerine tam tahıllı tam buğday ekmeği, tam çavdar ekmeği tercih edilmelidir.