Prof.Dr. Ali ACAR

Gebelik süresince tiroid bezi, tiroid fonksiyonları, iyot metabolizması ve immün sistemde birçok değişiklik ortaya çıkmaktadır. Bu durum özellikle endemik guatr bölgesi olan ülkemiz için önem taşımaktadır. Yine ülkemizde son yıllarda otoimmün tiroid hastalıklarının sıklığı da giderek artış göstermektedir. Gebelik süreci hastalıklar ve kullanılan ilaçlar bakımından hem anne adayı hem de hekimi açısından stresli bir dönemdir. Bu nedenle de tiroid hastalıkları ve tedavisinde gebelik sırasında oluşan değişikliklerin iyi bilinmemesi, bu sürecin anne ve fetüs için zararlı etkilerle sonlanmasına neden olabilmektedir.              Gebelik genel olarak tiroid hormonu ve iyot gereksiniminin arttığı fizyolojik bir süreçtir.Tiroid bezi, tiroid hormonları ve iyot metabolizmasındaki tüm bu değişikliklerden anlaşılacağı gibi gebelik guatrojen bir etki oluşturmaktadır. Bu etki iyot eksikliği olan bölgelerde oturan gebelerde daha da önem kazanmaktadır. Guatrlı hastaların çoğunun kadın olmasında gebeliğin önemli bir rolü vardır.   Hastalar gebe olduklarını öğrenince almakta oldukları tüm tedavileri kesme eğilimindedirler . Gestasyonal guatr gelişenlerin %50'sinde guatr kalıcıdır. İyot eksikliği olan bölgelerde gebeliğin guatrogeneze katkısı daha da fazladır. 6-8 haftada bir TSH izlemi ile gerekirse doz %25-50 oranında artırılmalıdır. Tedavi kesilecekse tedrici olarak doz azaltımı ile kesilmelidir. Hedeflenen TSH düzeyleri gebe olmayanlardan farklı değildir.  

Gebelik ve Hipertiroidizm: 

            Hipertiroidizmin gebelikte prevalansı %0.05-0.2 ‘dir. Gebelikte hCG artışı ve aktivitesinin kuvvetli olmasına bağlı gebelerin %20'sinde TSH normalin altına inebilir.   Gebelerde de tiroid işlevlerini belirlemede en değerli test sensitif TSH ölçümüdür. Tanı düşük TSH ve yükselmiş FT4 düzeylerinin saptanması ile konur. Tanıda kuşku varsa tiroid işlev testleri 3-4 haftada bir yinelenir. Graves hastalığı reprodüktif çağda ve gebelerde en sık rastlanan hipertiroidizm nedenidir. Doğum sonrası relaps ya da klinik seyirde ağırlaşma ortaya çıkar. İlk trimesterden sonra gebelik üstüne olumsuz etkileri daha kuvvetlidir. Tedavi edilmeyen hipertiroidizmde %6 oranında anensefali ve imperfore anüs bildirilmiştir. Kontrolsüz hipertiroidizmde düşük doğum ağırlığı riski 9 kat fazladır. Önemli preeklampsi ve konjestif kalp yetmezliğine neden olabilir. Anneden geçen antikorlar nedeniyle yenidoğanda hipertiroidizme neden olabilir. Tedavinin temeli biran önce annede ötiroid durumun sağlanmasıdır. FT4 ve FT3 fetüsü hipotiroidizmden korumak için normalin üst sınırında tutulur. Izlemde TSH dikkate alınmamalıdır, çünkü TSH daha geç dönemde normalleşir ve TSH'yı biran önce normale getirmeye çalışmak fetüsü hipotiroidizm riski ile karşı karşıya bırakabilir

Gebelik ve hipotiroidizm:

 Gebelerde kalıcı hipotiroidizm %0.11 görülür. Geçici-subklinik hipotiroidizm oranı %0.19'dur.Hipotroidi ile gebe kalmak çok zordur.Hipotroidi inferitite sebebidir.Çok nadir de olsa tedaviisz gebelikler oluşabilir.Ancak bu gebeliklerde  bebekte mental retardasyona kadar uzanan yüksek oranda risk bulunur.Bu sebepten dolayı hipotiroidi gebelik öncesi mutlaka tedavi edilmelidir. Genelde tiroidektomi ve RAI tedavisi sonrası görülür ama, spontan-otoimmün hipotiroidiye de rastlanmaktadır. Özellikle gebelikten önce tiroid otoantikorları pozitif saptanan kadınlarda daha yüksek oranda hipotiroidizm gelişmektedir. Tedavi edilmezse anne ve fetüs üzerine olumsuz etkileri vardır.    Tanıda en değerli test TSH ölçümüdür. Tüm gebelerde birinci trimesterde TSH ölçümü hem anne hem de fetüs üzerindeki olumsuz etkilerin ortaya çıkmasını engellemede yararlı olacaktır.  

 Sonuç olarak iyot eksikliği olan ülkemizde tüm gebeler yeterli iyot almaları yönünde uyarılmalıdır. Endemik guatr bölgesinde olduğumuz için birçok anne adayı LT4 süpresyon tedavisi altında olabilir. Bu hastalarda gebe kaldıklarında ilaç tedavisi kesilmemeli ve gerekiyorsa doz gereksinime göre artırılmalıdır ve bu durum hipotiroidizm nedeniyle replasman tedavisi almakta olan hastalar için de geçerlidir. Yine tüm gebelerde birinci trimesterde TSH ölçümü yapılarak tiroid disfonksiyonu açısından risk altındaki gebeler saptanarak tedavi ve izlemleri planlanmalıdır . ayrıca tüp bebek tedavisi gören kadınlarda da ilk bakılan testlerden biri tiroid fonksiyon testleridir. Bozuk tiroit fonksiyonu tüp bebek tedavisini başarısızlıkla sonuçlandırabilir.